Hôm nay,  

Mối Nguy Bắc Hàn

15/08/201700:00:00(Xem: 11236)
...nguyên tử để tự bảo vệ chế độ lâu dài, sau đó, tính chuyện xâm chiếm Nam Hàn kiểu CSVN...

Nguy cơ chiến tranh nguyên tử Mỹ - Bắc Hàn (BH) là đề tài thời sự mới và nóng bỏng nhất. Dĩ nhiên, TTDC đã nhẩy bổ vào và rung chuông báo động ầm ĩ, như thể tuần tới là Cậu Ấm Ủn sẽ tặng cho đại cường Cờ Hoa vài trái bom nguyên tử, san bằng vài thành phố lớn nhất Mỹ. Dĩ nhiên, theo TTDC, cũng vẫn là lỗi của tay tổng thống điên khùng Trump đã dám khiêu khích chọc giận Cậu Ấm.

Trước hết, ta nhìn qua lịch sử cận đại để xem diễn biến của mối nguy cơ BH.

Đây không phải là mối nguy mới từ trên trời rớt xuống, do TT Trump mang nặng đẻ đau sanh ra. Tham vọng có khả năng chế tạo được vũ khí nguyên tử đã là giấc mộng của triều đại nhà Kim từ đời ông nội Cậu Ấm cách đây hơn nửa thế kỷ, từ ngày Cậu Ấm chưa ra đời. Họ Kim ôm mộng thống trị BH rồi cả Nam Hàn như một triều đại vĩnh cữu, và cách duy nhất để thực hiện giấc mộng tự duy trì đó là vũ khí nguyên tử.

Giác mộng đó lớn đến độ nhà Kim chấp nhận cho dân cả nước chết đói, nhưng không thể chắt chiu tiền bạc trong việc phát triển khả năng này. Nghiên cứu và chế tạo bom nguyên tử và hỏa tiễn để chuyên chở đầu đạn nguyên tử đòi hỏi kinh phí cực kỳ lớn lao, không phải xứ chậm tiến nào cũng có tiền trang trải.

Cả thế giới đều biết tham vọng của BH từ lâu rồi vì BH chẳng thèm dấu diếm gì hết. Nhưng cả thế giới bất lực không ngăn cản được. Hay chính xác hơn, không đủ thống nhất quyết tâm ngăn cản.

Tại sao không thể chấp nhận BH có vũ khí nguyên tử được? Vì nếu có, BH sẽ đánh chiếm, thống nhất Nam Hàn ngay lập tức. Chưa kể đe dọa, đổi chác với Nhật.

Cho đến khi chế độ cộng sản xụp đổ trên thế giới, thì việc BH nghiên cứu phát triển vũ khí nguyên tử được các đàn anh Liên Xô và Trung Cộng hậu thuẫn một cách gián tiếp, kể từ giữa thập niên 60, trong cao điểm chiến tranh VN. Cả Liên Xô lẫn Trung Cộng từ chối không chịu giúp BH chế tạo bom nguyên tử, nhưng lại nhận huấn luyện kỹ sư nguyên tử lực và giúp thành lập các trung tâm nghiên cứu tối tân nhất. Từ đó, các kỹ sư BH tự điều nghiên việc chuyển qua vũ khí nguyên tử. Không ít những kỹ sư đó cũng là dân Nam Hàn, tốt nghiệp đại học Mỹ, nhưng giống như loại trí thức mơ ngủ Trần Đức Thảo của ta, đi về BH để giúp BH phát triển khả năng nguyên tử.

Chương trình phát triển vũ khí nguyên tử bắt đầu mạnh từ thập niên 90. TT Clinton ký hiệp ước viện trợ cả tỷ tiền dầu và thực phẩm, đổi lại việc ngưng phát triển vũ khí nguyên tử. BH ký xong, nhận viện trợ, vẫn tiếp tục chế bom. Họ Kim, không khác gì CSVN, luôn coi các hiệp ước là cam kết một chiều: địch phải tuân thủ, ta có quyền phớt lờ. TT Bush năm 2002, chấm dứt viện trợ. Năm 2006, BH thử trái bom đầu tiên, nhỏ bằng 1/10 bom Hiroshima. Năm sau, TT Bush huy động hậu thuẫn quốc tế, ký Hiệp Ước Đa Phương 6 nước (BH, Nam Hàn, Nga, TC, Nhật và Mỹ) tương tự như hiệp ước của TT Clinton, nhưng có chữ ký của Nga, TC, và Nhật.

Đầu 2009, khi TT Obama vừa tuyên thệ xong, Hiệp Ước Đa Phương bị BH xé khi thử nghiệm hỏa tiễn tầm xa lần đầu. Trong 8 năm Obama, ông cố tình lờ đi chuyện BH.

Đầu 2017, BH lần đầu tiên thử hỏa tiễn tầm xa có khả năng bắn tới Cali. Nhưng theo các chuyên gia, hỏa tiễn này đã rớt cách xa mục tiêu, chứng tỏ BH chưa có khả năng điều khiểu hữu hiệu hỏa tiễn tối tân nhất này. Các chuyên gia dự đoán khả năng BH đánh bom nguyên tử vài thành phố Mỹ có thể trở thành sự thật vào cuối 2018.

Nhìn vào quá trình phát triển vũ khí nguyên tử của BH, trách nhiệm để BH thành công là do thế giới, nhất là Mỹ, đã bất lực không ngăn chặn được. Đây là trách nhiệm chung của ba đời tổng thống Clinton, Bush con, và Obama. Cả ba ông đều nhìn rõ nguy cơ nhưng không tích cực làm gì hết vì chẳng nghĩ ra cách hữu hiệu nào, và nhất là vì họ đều biết rõ BH chưa có khả năng làm gì ghê gớm khi các vị đó còn tại vị. Cả ba đều bán cái cho vị tổng thống kế nhiệm nào… trúng số. TT Trump là người có cái “may mắn trúng số”, tức là đến đúng lúc BH đã thành công, có khả năng mang bom nguyên tử đánh Mỹ thật. Ngay cả cựu PTT Al Gore, không phải là “đệ tử” của Trump, cũng xác nhận khủng hoảng BH không phải là lỗi của TT Trump, mà là gia tài thất bại của ba tổng thống để lại.

Nhìn cho kỹ, trách nhiệm của TT Obama nặng nhất khi BH đi đến giai đoạn then chốt cuối, thử nghiệm bom nguyên tử bốn lần, rồi chuyển qua thử hỏa tiễn đủ tầm mà ông không nhìn, không nghe, không nói, không nhúc nhích, núp dưới cái sách lược mũ ni “kiên nhẫn chiến lược” (strategic patience).

Ở đây, nên nhìn vào khả năng chính trị của Cấu Ấm so với ông tổng thống Nobel Hòa Bình. Biết TT Obama mê bóng rổ, Cậu Ấm đánh tiếng cũng mê bóng rổ nhất, bất kể chuyện Cậu vừa mập vừa lùn, mời anh Denis Rodman, một cầu thủ bóng rổ da đen nổi tiếng qua kết bạn. Anh này qua mấy lần, được tiếp như hoàng đế. Đích thân Cậu Ấm đón rước, tiểu yến, đại yến, mỗi tối có hai em chân ngắn ngủ chung vì Bắc Hàn rất lạnh. TTDC mắc hỡm, tung hình ảnh một lãnh tụ trẻ, rất tân thời và dễ mến, vợ đẹp, hâm mộ bóng rổ Mỹ y như TT Obama. Cậu Ấm lẳng lặng thử nghiệm bom và hỏa tiễn, TT Obama ngồi im, có lẽ bận “lên kế hoạch” mời Cậu qua Mỹ cùng xem bóng rổ cho vui.

Qua năm 2017, bom và hoả tiễn đã chế xong. Anh Rodman quen mùi, khăn gói qua Bình Nhưỡng hưởng thụ nữa. Lần này, được một thư ký bộ Ngoại Giao đón, ở ba ngày, không gặp Cậu Ấm, không yến tiệc, không có em chân ngắn nào ôm ấp, lạnh quá, khăn gói tiu ngỉu ra về. Trái chanh Rodman vắt hết nước rồi thì vứt thôi.

Ai dám nói Cậu Ấm khùng điên?

BH có thể đánh bao nhiêu trái bom? BH không có máy bay phản lực lớn kiểu B-52 chở bom qua tới Mỹ, phải dùng hỏa tiễn tầm xa gắn đầu đạn nguyên tử thôi. Dĩ nhiên, đây là bí mật quân sự tối mật, chẳng ai biết chính xác kỹ thuật làm và gắn đầu đạn nguyên tử đã tới đâu. Theo những đoán mò của chuyên gia, BH có thể có từ 10 đến 30 đầu đạn nguyên tử, có thể xoá nát miền Tây Hoa Kỳ, từ Alaska xuống tới San Diego.

Dân Mỹ có bao nhiêu thời gian để chạy loạn? Khoảng từ 10 đến 30 phút kể từ khi hỏa tiễn được bắn ra. Thực tế là chẳng chạy đi đâu được vì chẳng đâu có hầm trú bom nguyên tử.

Mỹ có thể bắn hỏa tiễn chống hỏa tiễn của BH không? Theo các chuyên gia, Mỹ có khả năng này, nhưng không hoàn chỉnh, tức là không có xác xuất thành công 100%. Đại khái có thể bắn rớt đa số, nhưng vẫn có vài ba hỏa tiễn lọt lưới tới được mục tiêu, trong đó có hai cái rớt trúng trung tâm San Jose và trung tâm Bolsa, và dân số cộng đồng tỵ nạn Việt trên nước Mỹ sẽ giảm ngay một nửa.

Tại sao khả năng tự vệ chống hỏa tiễn của Mỹ tệ quá vậy? Ở đây, trách nhiệm rõ ràng là từ hai tổng thống DC, Clinton và Obama. TT Reagan đề xướng kế hoạch lập dàn hỏa tiễn chống hỏa tiễn, mà TTDC thời đó chế riễu là thuộc loại phim khoa học giả tưởng Star War, tốn gần 200 tỷ trong 10 năm, một “âm mưu của liên minh hắc ám quân phiệt-kỹ nghệ”, military-industrial complex! TT Clinton hủy bỏ chương trình quá tốn kém này, không làm gì hết. TT Bush con tái lập chương trình, nhưng qua thời TT Obama thì chương trình bị cắt giảm ngay khoảng 20%. Kế khoạch đặt dàn hỏa tiễn chống hỏa tiễn Nga tại Ba Lan và Tiệp bị TT Obama hủy bỏ hoàn toàn. Con số dàn hỏa tiễn chống hỏa tiễn trên đất Mỹ cũng bị TT Obama cắt giảm 25%. TT Obama cũng chấm dứt ít nhất ba chương trình nghiên cứu hỏa tiễn chống hỏa tiễn khác. Thời đó, kẻ thù chính là Nga, mà theo TT Obama, “chiến tranh lạnh” đã chấm dứt từ đầu thập niên 90 rồi, các kế hoạch chạy đua võ trang Nga-Mỹ đã hết thời lâu rồi. Nguy cơ hỏa tiễn BH nếu có, là chuyện xa vời của mấy ông tổng thống kế nhiệm lo.

Sự thật có đáng lo ngại không? Có trời biết. Tất cả tùy thuộc Cậu Ấm Ủn có khùng thật hay không.

Nếu Cậu Ấm khùng thật, có thể sẽ bắn hỏa tiễn thật, nhưng ít người nghĩ BH có khả năng bắn hai ba chục hỏa tiễn với đầu đạn nguyên tử ào ào qua Mỹ, ít nhất là trong một hai năm tới. Chưa ai biết việc biến bom thành đầu đạn nguyên tử đã xong chưa. Cho dù tới khi đó mới bắn thì kết quả may ra có thể đạt được 20% mục tiêu là cao.

Việc Cậu Ấm Ủn dọa bắn nát Guam là chuyện vớ vẩn vì không có lý do gì Cậu lại đổi cái hòn đảo Guam bé bằng hạt tiêu lấy đại bại cho toàn thể chế độ từ ông nội để lại. Trừ phi Cậu... khùng thật.


Ở đây, ta mở ngoặc nói chuyện tại sao Guam? Vì hai lý do:

1. thực tế là hỏa tiễn của BH chỉ bắn tương đối chính xác tới khoảng 5.000 km, mà Guam cách BH 3.500 km. Hawaii và Alaska xa hơn nhiều, hiện nay BH chưa đủ khả năng bắn trúng.

2. Guam cũng là căn cứ xuất phát phi cơ có thể xóa BH khỏi bản đồ.

Kịch bản thực tế hơn là Cậu Ấm Ủn chưa đến nỗi khùng như vậy. Việc Cậu Ấm lừa Obama, thanh toán hết cả đám cận thần của bố để lại, trong đó có cậu ruột và anh ruột, để thay thế bằng người của mình chứng tỏ ý đồ muốn trường tồn, chứ không muốn tự tử sớm bằng cách đánh bom Guam hay Alaska. Chỉ là muốn xây dựng một lực lượng nguyên tử để tự bảo vệ chế độ lâu dài, sau đó, tính chuyện xâm chiếm Nam Hàn theo mô thức CSVN, và nhân tiện, dùng bom nguyên tử làm lá bài đổi chác lấy sự thừa nhận của thế giới và viện trợ kinh tế cứu chế độ.

Người ta có thể đặt câu hỏi Mỹ có khả năng xóa BH khỏi bản đồ thế giới không? Đúng là Mỹ có dư thừa khả năng này. Toàn thể BH có thể bị san bằng trong vòng một tuần lễ, với hàng chục ngàn phi vụ B-1, B-52,... mà không cần tới bom nguyên tử gì hết, cũng chẳng cần đổ bộ tới một anh lính nào hết vì chuyện đánh nhau dưới đất đã có quân lực Nam Hàn lo. Cái gương của Taliban và Saddam Hussein vẫn còn đó. Cả chế độ sẽ bị tiêu diệt không còn manh giáp. Nam và Bắc Hàn sẽ được thống nhất dưới chế độ Hán Thành.

Nhưng trong khi đó, BH cũng chỉ cần ba ngày là có thể san bằng thủ đô Hán Thành với cả chục ngàn khẩu đại bác lớn bên kia vĩ tuyến 38 nã đạn 24/24, khiến cho cả chục triệu dân Hán Thành chết ngay. Đây chính là lá bùa hộ mệnh của Cậu Ấm Ủn. Mỹ và Nam Hàn bị trói tay bởi viễn ảnh cả chục triệu thường dân Hán Thành bị chết trong vài ngày đầu của cuộc chiến, do đó cho đến bây giờ vẫn không dám nhúc nhích.

Nếu BH bắn hỏa tiễn nguyên tử vào Mỹ thì lá bài này của BH tiêu tan thành mây khói ngay, và Mỹ có lý do san bằng BH ngay bất chấp chuyện gì xẩy ra cho Hán Thành. Đừng ai nghĩ TT Trump không dám.

TTDC đang khua chiêng trống rùm beng về câu đe dọa của TT Trump sẽ đốt tan BH trong cơn bão lửa (fire and fury!). Nào là khiêu khích quá đáng, nào là tự vẽ lằn ranh đỏ cho mình giống như TT Obama đã từng làm tại Syria để rồi phải xoá lằn ranh vắt chân lên cổ tháo chạy, nào là trống đánh xuôi kèn thổi ngược với chính ông ngoại trưởng của mình đang trấn an dân chúng có thể “ngủ yên”,...

Vấn đề phức tạp hơn nhiều.

Trước hết, hung hăng miệng lưỡi thực sự đã trở thành mô thức hành động có tính toán của TT Trump. Trong tất cả mọi vấn đề, dường như ông đã nhận trách nhiệm đóng vai hung thần, rồi cho nội các và phụ tá đóng vai ôn hoà để trấn an hay điều đình. Giống như ngày xưa TT Nixon chuyên đóng vai điên (“mad man” theo chính ngôn từ của TT Nixon) để cho Kissinger đóng vai hiền triết đi thương thảo. Sách lược cây gậy và củ cà-rốt, đứa trẻ lên ba cũng biết.

TT Trump cũng muốn gửi một thông điệp thật rõ cho BH là ông không phải là Clinton hay Bush hay Obama, không có chuyện vuốt ve, xoa dịu như cũ. Clinton bận chống đỡ đàn hặc vì vụ gái gú, Bush thì kẹt cứng trong hai cuộc chiến tại Trung Đông, còn Obama thì thấy một khẩu súng lục cũng run. Trump sẽ khác.

Sau đó, dường như thông điệp hung hãn của TT Trump thật ra là để gửi đến cho TC: “Bác Tập ơi, bác không kềm hãm thằng con côn đồ của bác thì sẽ có chiến tranh lớn ngay nách bác đấy, rồi sau đó, hàng xóm bên kia sông Yalu của bác là Nam Hàn bây giờ đấy. Sẽ không còn BH làm trái đệm nữa đâu, bác ơi! Chưa kể chiến tranh BH xẩy ra, bác sẽ lãnh ngay vài triệu dân BH tỵ nạn đấy”.

Thực tế là trên thế giới ngày nay, chỉ có TC là có khả năng kềm hãm BH, vì BH lệ thuộc hoàn toàn vào TC trên phương diện kinh tế, đặc biệt là cung cấp dầu, đủ loại nguyên liệu và thực phẩm, hàng tiêu thụ nhập cảng từ TC.

Việc TC biểu quyết trừng phạt BH tại Hội Đồng Bảo An đã là một thông điệp rất rõ cho Cậu Ấm Ủn là không nên đi quá xa. TC cũng mới xác nhận sẽ không can dự nếu BH đánh Mỹ trước.

Ngay sau lời tuyên bố của TT Trump thì Cậu Ấm đã đe dọa nghiên cứu kế hoạch bắn bốn hỏa tiễn không có đầu đạn nguyên tử về hướng Guam, cho rớt ngoài khơi, cách Guam khoảng 30 km, trong lãnh hải quốc tế để chứng minh khả năng của BH. Chưa ai biết Cậu Ấm có làm chuyện này hay không, và nếu làm thì TT Trump sẽ phản ứng ra sao. Rồi sau đó, phản ứng dây chuyền sẽ đi đến đâu. Rất có thể Cậu Ấm sẽ bắn thật, để thăm dò khẩu khí của TT Trump, và nhất là thử hỏa tiễn của mình cũng như thử dàn hỏa tiễn chống hỏa tiễn của Mỹ xem hư thực ra sao.

Việc cả thế giới đứng chung chiến tuyến với TT Trump, với Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc biểu quyết 100%, có cả Nga và TC, trừng phạt kinh tế, cấm vận BH, dù là thành công ngoại giao hy hữu của Mỹ, TTDC vẫn chỉ loan tin phớt qua trong khi bới xâu vào tính hung hăng, hiếu chiến của TT Trump.

Cái tài của TTDC ngày nay là bất cứ việc gì, tình huống nào, cũng là dịp để đả kích TT Trump. Nếu mai này, Cậu Ấm Ủn nổi cơn điên bắn hỏa tiễn qua Guam hay bất cứ nơi nào khác, thì dĩ nhiên TTDC sẽ nhất tề đổ trách nhiệm lên đầu Trump ngay.

Theo TTDC, thái độ đúng là cần phải vuốt ve, xoa dịu anh khùng Ủn, và kiên nhẫn, cho dù sách lược này đã được áp dụng dưới ba đời tổng thống với kết quả Cậu Ấm có cả bom lẫn hỏa tiễn.

Ta phải nhớ lại lịch sử. Năm xưa, thủ tướng Anh Chamberlain đích thân đi Bá Linh vuốt ve Hitler, mong “cứu vãn hoà bình cho Âu Châu”. Chamberlain đi về huênh hoang tuyên bố “yên chí, Hitler là người yêu chuộng hòa bình nhất”. Trong khi đó, Hitler hiểu ngay là có đánh Ba Lan và Tiệp Khắc thì Anh sẽ không nhúc nhích. Rồi quyết định đánh thật. Báo chí Anh khi đó nhất tề bênh vực Chamberlain, đổ lỗi cho Ba Lan và Tiệp Khắc đã khiêu khích Hitler. Chỉ đến sau khi thế chiến chấm dứt thì các sử gia mới đồng ý là chính cái nhu nhược, vuốt ve Hitler của Chamberlain đã là nguyên nhân lớn nhất khuyến khích Hitler ra tay, gây nên đại chiến thế giới lần thứ hai.

Lịch sử tái diễn. Tại Mỹ ngày nay, có hai khuynh hướng: vuốt ve Cậu Ấm Ủn là thái độ của TTDC và phe DC; và hùng hổ ăn to nói lớn kiểu Trump để cảnh giác Cậu Ấm làm bậy sẽ có hậu quả kết liễu chế độ. Hai phương thức, cái nào đúng? Đó là ý kiến của mỗi người.

Câu hỏi là vuốt ve thì đi đến đâu? Thoả mãn mọi yêu sách leo thang của Cậu Ấm Ủn? Để yên cho Cậu tiếp tục phát triển vũ khí nguyên tử đến lúc có thể thẳng thừng tung quân chiếm trọn bán đảo Triều Tiên, thống nhất Nam-Bắc Hàn dưới chế độ của Cậu? Hình như đây chính là giải pháp lý tưởng của phe cấp tiến “yêu chuộng hòa bình bằng mọi giá”. Rồi sau đó thì sao? Ai biết được tham vọng của Cậu tới đâu?

Chuyện gì sẽ xẩy ra trong tương lai? Chẳng ai biết. Tin mới nhất bị xì ra là Mỹ và BH đã nói chuyện kín với nhau từ nhiều tháng nay trong hậu trường trụ sở Liên Hiệp Quốc tại New York, từ ngày Mỹ điều đình việc trả về nước anh sinh viên Otto Warmbier bị BH kết án 15 năm tù. Rất có thể việc nổ bùng xung khắc hiện nay chỉ là cách hai bên ngoài mặt “hét giá” với nhau, ai biết được?

Thực tế mà nói, giải pháp hòa bình có hay không tùy thuộc phần lớn vào TC. TC đang có quyền lợi kinh tế cực lớn với Mỹ, Nhật và Nam Hàn. Nếu cả ba xứ cùng áp lực TC, TC sẽ phải tìm cách kềm hãm BH. Có thể đổi lại việc BH ngưng phát triển đầu đạn nguyên tử và hỏa tiễn tầm xa đe dọa Mỹ, có kiểm soát quốc tế và bảo đảm của TC, Mỹ sẽ đồng ý thả lỏng cấm vận, cho phép viện trợ “nhân đạo” gì đó, chấp nhận nhưng đóng băng kho vũ khí hiện hữu của BH, Mỹ và Nam Hàn nhìn nhận và cam kết không đánh BH. Mỹ cũng sẽ giúp Nam Hàn phát triển hệ thống hỏa tiễn phòng không để tự bảo vệ. Nếu Mỹ bí mật nhượng bộ TC chuyện gì đó ở Biển Đông thì đừng lấy làm lạ.

Dĩ nhiên không phải là giải pháp trường cửu, mà chỉ là giải pháp bán cái cho tương lai, cũng đã được thử nhiều lần và đều thất bại, nhưng ít nhất trong ngắn hạn, chẳng có bom nguyên tử nào nổ, chẳng ai chết. Rồi mọi bên tiếp tục trả giá. Hy vọng là vậy. (13-08-17)

Vũ Linh

Quý độc giả có thể liên lạc với tác giả để góp ý qua email: [email protected]. Bài của tác giả được đăng trên Việt Báo mỗi thứ Ba.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Ở đời dường như chúng ta hay nghe nói người đi buôn chiến tranh, tức là những người trục lợi chiến tranh như buôn bán vũ khí, xâm chiếm đất đai, lãnh thổ của nước khác, thỏa mãn tham vọng bá quyền cá nhân, v.v… Nhưng lại không mấy khi chúng ta nghe nói có người đi buôn hòa bình. Vậy mà ở thời đại này lại có người đi buôn hòa bình. Thế mới lạ chứ! Các bạn đừng tưởng tôi nói chuyện vui đùa cuối năm. Không đâu! Đó là chuyện thật, người thật đấy. Nếu các bạn không tin thì hãy nghe tôi kể hết câu chuyện dưới đây rồi phán xét cũng không muộn. Vậy thì trước hết hãy nói cho rõ ý nghĩa của việc đi buôn hòa bình là thế nào để các bạn khỏi phải thắc mắc rồi sau đó sẽ kể chi tiết câu chuyện. Đi buôn thì ai cũng biết rồi. Đó là đem bán món hàng này để mua món hàng khác, hoặc đi mua món hàng này để bán lại cho ai đó hầu kiếm lời. Như vậy, đi buôn thì phải có lời...
Hồi đầu năm nay, một người bạn quen gọi đến, chỉ sau một tháng quốc gia chuyển giao quyền lực. Giọng chị mệt mỏi, pha chút bất cần, “Giờ sao? Đi đâu bây giờ nữa?” Chị không hỏi về kế hoạch chuyến đi du lịch, cũng không phải địa chỉ một quán ăn ngon nào đó. Câu hỏi của chị đúng ra là, “Giờ đi tỵ nạn ở đâu nữa?” “Nữa!” Cái chữ “nữa” kéo dài, rồi buông thỏng. Chữ “nữa” của chị dài như nửa thế kỷ từ ngày làm người tỵ nạn. Vài tháng trước, cuộc điện thoại gọi đến người bạn từng bị giam giữ trong nhà tù California vì một sai phạm thời trẻ, chỉ để biết chắc họ bình an. “Mỗi sáng tôi chạy bộ cũng mang theo giấy quốc tịch, giấy chứng minh tôi sinh ở Mỹ,” câu trả lời trấn an người thăm hỏi.
Chỉ trong vài ngày cuối tuần qua, bạo lực như nổi cơn lốc. Sinh viên bị bắn trong lớp ở Đại học Brown. Người Do Thái gục ngã trên bãi biển Bondi, Úc châu, ngay ngày đầu lễ Hanukkah. Một đạo diễn tài danh cùng vợ bị sát hại — nghi do chính con trai. Quá nhiều thảm kịch trong một thời khắc ngắn, quá nhiều bóng tối dồn dập khiến người ta lạc mất hướng nhìn. Nhưng giữa lúc chưa thể giải được gốc rễ, ta vẫn còn một điều có thể làm: học cho được cách ứng xử và phản ứng, sao cho không tiếp tay cho lửa hận thù. Giữ đầu óc tỉnh táo giữa khủng hoảng giúp ta nhìn vào ngọn cháy thật, thay vì mải dập tàn lửa do người khác thổi lên.
Trong những thời khắc nguy kịch nhất, thảm họa nhất, tổng thống Hoa Kỳ là người duy nhất có tiếng nói quyền lực với toàn dân để đưa họ vượt qua nghịch cảnh. Tổng thống sẽ trấn an dân bằng luật pháp, bằng ý chí kiên cường, bằng bản lĩnh lãnh đạo, bao dung nhưng dứt khoát. Thậm chí, có khi phải bằng mệnh lệnh sắc bén để khống chế những tư tưởng bốc đồng sẽ gây hỗn loạn. Mấy trăm năm lập quốc của Mỹ đã chứng minh rất nhiều lần như thế.
(Sydney – 14 tháng 12, 2025) - Hàng trăm người có mặt tại bãi biển Bondi, Sydney, để dự lễ Hanukkah đã chứng kiến một trong những vụ khủng bố đẫm máu nhất kể từ sau thảm sát Port Arthur năm 1996. Vào lúc 6 giờ 45 chiều Chủ Nhật, hai tay súng mặc đồ đen xuất hiện trên cây cầu bộ hành nối Campbell Parade với Bondi Pavilion, bắt đầu nổ súng xuống đám đông đang dự lễ. Hai kẻ này dùng súng trường, bắn liên tục trong khoảng 10 phút, khiến hàng trăm người hoảng loạn bỏ chạy, nhiều người ngã gục ngay trên bãi cát và công viên ven biển. Ít nhất 12 người thiệt mạng, trong đó có 9 nạn nhân thường dân, 1 cảnh sát và 2 tay súng (một bị bắn chết tại chỗ, một bị bắt nhưng sau đó tử vong do vết thương). Ngoài ra, có ít nhất 38 người bị thương, trong đó có 2 cảnh sát và nhiều nạn nhân ở tình trạng nguy kịch.
Năm 2024, con người trung bình dành hai giờ rưỡi mỗi ngày trên mạng xã hội. Nhân lên, đó là hơn một tháng mỗi năm nhìn vào màn hình, lướt ‘feed’ (dòng tin), đợi ‘notification’ (báo tin), đếm ‘like’ (lược thích). Bạn dành nhiều thới giờ cho Facebook, Instagram, TikTok. Và câu hỏi không phải "có nhiều không?", mà là "chúng ta nhận được gì?" Câu trả lời, theo một nhóm triết gia, nhà tâm lý học, nhà xã hội học đương đại, không phải kết nối, không phải hạnh phúc, không phải sự thật. Mà là cô đơn có tổ chức, lo âu có hệ thống, và sự thật bị thao túng. Mạng xã hội—đặc biệt Facebook, nền tảng với ba tỷ người dùng, lớn hơn bất kỳ quốc gia nào trên hành tinh—không phải công cụ trung lập. Nó là kiến trúc quyền lực đang định hình lại não bộ, xã hội, và chính trị theo cách mà chúng ta chưa kịp nhận ra. Và đây là điều đáng sợ nhất: chúng ta không bị ép. Chúng ta tự nguyện. Chúng ta mở Facebook vì muốn "kết nối." Nhưng sau ba mươi phút lướt, chúng ta cảm thấy trống rỗng hơn. Chúng ta vào để "cập nhật
Trong sân khấu chính trị đồ sộ từ cổ chí kim của nước Mỹ, hiếm có nhân vật nào diễn xuất giỏi như Donald J. Trump. Những cuộc vận động tranh cử từ hơn mười năm trước của Trump vốn đã tràn ngập những lời hứa, giáo huấn, sự tức giận vì “nước Mỹ quá tệ hại”, những lời phỉ báng đối thủ. Tất cả hòa hợp thành những bản giao hưởng ký tên DJT. Mỗi lần Trump bước lên sân khấu, điệu nhảy YCMA vô tư, không theo chuẩn mực, thay cho tiếng kèn hiệu triệu “hoàng đế giá lâm.”
Năm 2025 được xem là giai đoạn khó khăn cho ngành khoa học khi ngân sách nghiên cứu bị thu hẹp và nhiều nhóm chuyên môn phải giải thể. Tuy vậy, những thành tựu y học nổi bật lại chứng minh rằng sức sáng tạo của con người chưa bao giờ dừng lại. Hàng loạt phát hiện mới đã mở rộng hiểu biết của chúng ta về sức khỏe, đồng thời thay đổi cách chăm sóc bệnh nhân hiện nay. Dưới đây là chín trong số những khám phá ấn tượng nhất trong năm 2025.
Năm 2025 khởi đầu bằng nỗi lo dấy lên từ các sàn tài chính quốc tế. Tháng Tư, Tổng thống Donald Trump khơi lại cuộc chiến thương mại, khiến nhiều người e sợ suy thái toàn cầu. Thế nhưng, sau mười hai tháng, kinh tế thế giới vẫn đứng vững: tổng sản lượng tăng khoảng 3%, bằng năm trước; thất nghiệp thấp và chứng khoán nhiều nơi tiếp tục lên giá. Chỉ riêng lạm phát vẫn còn là bóng mây bao phủ, vì phần lớn các nước trong khối công nghiệp OECD chưa đưa được vật giá về mức ổn định như mong muốn.
Sự phát triển nhanh chóng của Artificial Intelligence/ AI và robot đặt ra nhiều thách thức về đạo đức xã hội và cá nhân, đặc biệt là trong việc thu thập dữ liệu cá nhân làm ảnh hưởng đến các quyết định quan trọng như tuyển dụng, trị liệu và xét xử. Mặc dù AI có thể mô phỏng cảm xúc, nhưng không có ý thức thực sự, dẫn đến nguy cơ làm cho con người phụ thuộc vào AI và robot và suy giảm kỹ năng giao tiếp xã hội...


Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.