Các chuyên gia y khoa khẳng định rằng bệnh tiểu đường loại 2 có thể được đảo ngược bằng cách giảm cân, ăn uống lành mạnh và tập thể dục điều độ. Thậm chí, nhiều bệnh nhân có thể đạt mức đường huyết bình thường chỉ sau một thời gian ngắn thay đổi chế độ dinh dưỡng và tập luyện. (Nguồn: pixabay.com)
Bệnh tiểu đường là một căn bệnh mãn tính nguy hiểm, có thể làm tăng nguy cơ bị mù lòa, suy thận, các bệnh tim mạch và nhiều biến chứng khác. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều nghiên cứu cho thấy rằng bệnh tiểu đường không phải là một căn bệnh mà chúng ta phải cam chịu suốt đời.
Hiện tại, có khoảng 1/10 dân số Hoa Kỳ và hơn 830 triệu người trên toàn thế giới đang sống chung với bệnh tiểu đường, trong đó 91% mắc tiểu đường loại 2, một dạng bệnh thường phát triển khi trưởng thành, không giống như tiểu đường loại 1 (xuất hiện từ nhỏ do hệ miễn dịch tấn công các tế bào sản xuất insulin).
Ngoài ra, gần một phần ba người dân Hoa Kỳ đang có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2, nhưng đáng lo ngại là hơn 80% trong số đó không hề biết về tình trạng của mình.
Bác sĩ Osama Hamdy, chuyên gia cấp cao tại Trung tâm Tiểu đường Joslin ở Massachusetts, cho biết: “Bệnh tiểu đường loại 2 giống như mối mọt trong nhà vậy. Ban đầu thì không có nhiều triệu chứng rõ ràng, nhưng theo thời gian, bệnh có thể gây tổn thương nghiêm trọng bên trong cơ thể. Nhưng nếu phát hiện bệnh sớm và can thiệp kịp thời, chúng ta có thể đảo ngược hoặc giảm bệnh.”
Nguyên nhân nào dẫn đến bệnh tiểu đường type 2?
Bệnh tiểu đường loại 2 xảy ra khi cơ thể gặp vấn đề về kháng insulin (insulin resistance) hoặc không sản xuất đủ insulin.
Insulin là một hormone do tuyến tụy tiết ra khi cơ thể tiêu hóa thức ăn thành đường trong máu (glucose). Hormone này đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển glucose từ máu vào tế bào để cung cấp năng lượng và nuôi dưỡng các cơ quan quan trọng.
Sydney Blount, giảng sư thuộc khoa tiểu đường, nội tiết và chuyển hóa tại Trung tâm Y khoa Đại học Nebraska, cho biết: “Ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 2, quá trình này không hoạt động hiệu quả.” Có hai nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này: do các tế bào của cơ thể không phản ứng với insulin như bình thường, hoặc do tuyến tụy sản xuất không đủ insulin.
Elizabeth Vaughan, giảng sư tại Đại học Y khoa Texas giải thích: “Bệnh tiểu đường loại 2 là nguyên nhân hàng đầu khiến bệnh nhân phải cắt cụt chi, bị rối loạn cương dương, phải lọc máu, suy giảm trí nhớ, mù lòa, đau tim và tai biến mạch máu não.” Bệnh tiểu đường cũng có thể dẫn đến suy thận giai đoạn cuối, bị tổn thương thần kinh và làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư.
Tuy nhiên, bệnh tiểu đường loại 2 có thể đảo ngược, bởi phần lớn các rối loạn chuyển hóa liên quan đến bệnh đều có thể giải quyết được, chỉ cần thực hiện những điều chỉnh tích cực như giảm cân, giảm căng thẳng đầu óc, áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn, cơ thể có thể phục hồi chức năng bình thường và giúp kiểm soát tốt bệnh tiểu đường.
Giảm cân giúp đảo ngược bệnh tiểu đường như thế nào?
Theo O. Kenrik Duru, giáo sư y khoa tại Trường Y khoa David Geffen (UCLA), giảm cân là phương pháp hiệu quả nhất giúp bệnh tiểu đường loại 2 thuyên giảm, bởi vì tình trạng kháng insulin có liên quan mật thiết đến lượng mỡ nội tạng trong cơ thể.
Mỡ nội tạng là lớp mỡ bao quanh các cơ quan trong bụng như gan và ruột. Không giống như mỡ dưới da, mỡ nội tạng khó nhận biết nhưng có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe. Những người có nhiều mỡ nội tạng thường có vòng bụng lớn, ngay cả khi họ không bị béo phì rõ rệt.
Dù chưa thể hiểu rõ cơ chế này, Duru cho biết: “Mỡ nội tạng có thể tác động đến các cơ quan chịu trách nhiệm hấp thụ glucose từ máu. Khi lượng mỡ này quá cao, nó sẽ gửi tín hiệu bất thường đến các cơ quan, khiến chúng trở nên kháng insulin, nguyên nhân chính dẫn đến bệnh tiểu đường type 2.”
Các nghiên cứu theo dõi dài hạn đã chỉ ra rằng chỉ số BMI (Body Mass Index) cao làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2. Nhưng Hamdy cho biết: “Chỉ cần giảm 7% trọng lượng cơ thể cũng có thể cải thiện độ nhạy insulin lên đến 57%.”
Để giúp mọi người theo dõi tình trạng cân nặng của mình, Viện Tim, Phổi và Máu Quốc gia đã phát triển một công cụ trực tuyến giúp mọi người kiểm tra chỉ số BMI. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng BMI không phải lúc nào cũng là thước đo chính xác nhất về sức khỏe tổng thể.
Tập thể dục có hữu ích không?
Tập thể dục đóng vai trò quan trọng trong quá trình đảo ngược bệnh tiểu đường type 2. Duru giải thích, “hoạt động thể chất không chỉ giúp giảm cân mà còn làm cho các bắp thịt mạnh mẽ hơn, tăng khả năng hấp thụ glucose từ máu.”
Tập thể dục cũng “tăng độ nhạy insulin” vì cải thiện khả năng các tế bào của bắp thịt vận chuyển glucose từ máu, Vaughan cho biết thêm. “Đó là lý do tại sao tôi luôn khuyên bệnh nhân nên tản bộ sau mỗi bữa ăn.”
Để đảm bảo cơ thể có đủ hoạt động thể chất, Hội Tiểu đường Hoa Kỳ (American Diabetes Association) khuyến nghị nên dành ít nhất 2.5 giờ mỗi tuần cho hoạt động thể chất mức độ trung bình (tương đương khoảng 30 phút mỗi ngày, 5 ngày một tuần). Nếu tập với cường độ cao hơn, thời gian có thể giảm xuống một nửa. Ngoài ra, nên kết hợp tập luyện sức mạnh ít nhất hai lần mỗi tuần.
Chế độ dinh dưỡng và lối sống thì sao?
Vaughan cho biết, thay đổi chế độ dinh dưỡng có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu bằng cách “giảm thiểu các đợt tăng đường huyết bất ngờ và làm chậm quá trình tiêu hóa.” Khi cơ thể hấp thụ đường một cách ổn định hơn, mức đường huyết sẽ dễ dàng được kiểm soát và duy trì ở mức an toàn.
Thay đổi trong chế độ dinh dưỡng có thể làm giảm tổng lượng calo tiêu thụ và hạn chế các loại ngũ cốc tinh chế (refined grains), như bánh mì, cơm.
Ngoài ra, bệnh nhân nên tránh hoặc hạn chế tối đa các thực phẩm có lượng đường thêm vào cao như tortillas, bánh quy giòn, mì ống, một số loại ngũ cốc ăn sáng chế biến sẵn và các loại rau củ nhiều tinh bột như bắp và khoai tây.
Ăn nhiều chất xơ và protein cũng rất hữu ích. Chất xơ giúp làm chậm quá trình hấp thụ glucose, tạo cảm giác no lâu, trong khi protein giúp xây dựng bắp thịt. Vaughan gợi ý: “Hãy ưu tiên các loại thực phẩm ít qua chế biến và các loại thịt nạc. Uống đủ 8 ly nước mỗi ngày để thận có thể lọc lượng đường dư thừa.”
Không chỉ chế độ dinh dưỡng và cân nặng, lối sống lành mạnh cũng đóng vai trò thiết yếu. Thiếu ngủ và căng thẳng đầu óc trong thời gian dài đều có thể làm tăng lượng đường trong máu. Khi cơ thể không được nghỉ ngơi đầy đủ hoặc chịu quá nhiều áp lực, hormone cortisol sẽ được giải phóng nhiều hơn, làm giảm độ nhạy insulin và khiến đường huyết tăng cao. Vì vậy, cần ngủ từ 7-9 giờ mỗi đêm và tập các bài tập thư giãn như thiền, hít thở sâu hoặc yoga.
Theo Sun Kim, bác sĩ nội tiết tại Đại học Stanford, một phương pháp toàn diện, kết hợp giảm cân, chế độ dinh dưỡng hợp lý và cải thiện lối sống, sẽ giúp kiểm soát và đảo ngược bệnh tiểu đường nhanh nhất.
Mất bao lâu để đảo ngược bệnh tiểu đường type 2?
Những biện pháp trên hiệu quả đến mức Trung tâm Tiểu đường Joslin (Joslin Diabetes Center) đã phát triển một chương trình chuyên biệt giúp bệnh nhân kiểm soát bệnh tiểu đường và đưa chỉ số đường huyết về mức ổn định (diabetes remission). Hamdy cho biết: “80% bệnh nhân tham gia chương trình có thể kiểm soát tốt bệnh tiểu đường trong vòng hai năm mà không cần dùng thuốc.”
Nhưng không phải ai cũng mất nhiều thời gian như vậy. Những người phát hiện bệnh sớm và giảm cân hiệu quả có thể thấy sự cải thiện nhanh hơn. Trên thực tế, nhiều người có thể thấy mức đường huyết trở lại bình thường chỉ trong vài ngày hoặc vài tuần sau khi giảm đủ lượng cân dư thừa.
Việc thay đổi chế độ dinh dưỡng cũng có thể giúp giảm nhanh lượng đường trong máu, đặc biệt là khi nguyên nhân chính gây tăng đường huyết xuất phát từ thói quen ăn uống kém lành mạnh.
Tuy nhiên, việc kiểm soát được lượng đường trong máu chỉ là bước đầu tiên trong hành trình đảo ngược bệnh tiểu đường. Để được coi là bệnh tình đã thuyên giảm, bệnh nhân cần “giữ mức đường huyết dưới ngưỡng chẩn đoán tiểu đường trong ít nhất ba tháng mà không cần dùng thuốc điều trị.”
Điều quan trọng hơn cả là không chỉ đưa đường huyết về mức bình thường mà còn phải duy trì ổn định lâu dài. (Vb biên dịch)
Nguồn: “It’s possible to reverse diabetes—and even faster than you think” được đăng trên trang Nationalgeographic.com.
Gửi ý kiến của bạn
